قسمتی از قوانین کار

برای مشاهده قسمتی از قوانین کار روی ادامه مطالب کلیک نمایید .....

 

مبحث اول‌: تعریف قرارداد کار و شرایط اساسی انعقاد آن 

ماده 7. قرارداد کار عبارت است از قرارداد کتبی یا شفاهی که به‌موجب آن کارگر در قبال دریافت حق‌السعی‌، کاری را برای مدت‌موقت یا مدت غیر موقت برای کارفرما انجام می‌دهد.

تبصره 1. حداکثر مدت موقت برای کارهایی که طبیعت آنها جنبه‌غیر مستمر دارد توسط وزارت کار و امور اجتماعی تهیه و به‌تصویب هیات وزیران خواهد رسید.

تبصره 2. در کارهایی که طبیعت آنها جنبه مستمر دارد، در صورتی‌که مدتی در قرارداد ذکر نشود، قرارداد دائمی تلقی می‌شود.

ماده 8. شروط مذکور در قرارداد کار یا تغییرات بعدی آن در صورتی‌نافذ خواهد بود که برای کارگر مزایایی کمتر از امتیازات مقرر در این ‌قانون منظور ننماید.

ماده 9. برای صحت قرارداد کار در زمان بستن قرارداد رعایت شرایط‌ذیل الزامی است‌:

الف ـ مشروعیت مورد قرارداد

ب ـ معین بودن موضوع قرارداد

ج ـ عدم ممنوعیت قانونی و شرعی طرفین در تصرف اموال یا انجام‌کار مورد نظر

تبصره‌. اصل بر صحت کلیه قراردادهای کار است‌، مگر آنکه بطلان‌آنها در مراجع ذی صلاح به اثبات برسد.

ماده 10. قرارداد کار علاوه بر مشخصات دقیق طرفین‌، باید حاوی‌موارد ذیل باشد:

الف ـ نوع‌کار یا حرفه یاوظیفه‌ای که‌کارگر باید به آن اشتغال یابد.

ب ـ حقوق یا مزد مبنا و لواحق آن‌

ج ـ ساعات کار، تعطیلات و مرخصیها

د ـ محل انجام کار

ه ـ تاریخ انعقاد قرارداد

و ـ مدت قرارداد، چنانچه کار برای مدت معین باشد.

ز ـ موارد دیگری که عرف و عادات شغل یا محل‌، ایجاب نماید.

تبصره‌. در مواردی که قرارداد کار کتبی باشد قرارداد در چهار نسخه‌تنظیم می‌گردد که یک نسخه از آن به اداره کل محل و یک نسخه نزدکارگر و یک نسخه نزد کارفرما و نسخه دیگر در اختیار شورای‌اسلامی کار و در کارگاه‌های فاقد شورا در اختیار نماینده کارگر قرارمی‌گیرد.

ماده 11. طرفین می‌توانند با توافق یکدیگر مدتی را به نام دوره‌ آزمایشی کار تعیین نمایند. در خلال این دوره هر یک از طرفین حق‌دارد، بدون اخطار قبلی و بی‌آنکه الزام به پرداخت خسارت داشته‌باشد، رابطه کار را قطع نماید. در صورتی که قطع رابطه کار از طرف‌کارفرما باشد وی ملزم به پرداخت حقوق تمام دوره آزمایشی‌خواهد بود و چنانچه کارگر رابطه کار را قطع نماید کارگر فقط‌مستحق دریافت حقوق مدت انجام کار خواهد بود.

تبصره‌. مدت دوره آزمایشی باید در قرارداد کار مشخص شود.حداکثر این مدت برای کارگران ساده و نیمه ماهر یک ماه و برای‌کارگران ماهر و دارای تخصص سطح بالا سه ماه می‌باشد.

ماده 12. هر نوع تغییر حقوقی در وضع مالکیت کارگاه از قبیل‌فروش یا انتقال به هر شکل‌، تغییر نوع تولید، ادغام در مؤسسه‌دیگر، ملی شدن کارگاه‌، فوت مالک و امثال اینها، در رابطه قراردادی‌کارگرانی که قراردادشان قطعیت یافته است موثر نمی‌باشد وکارفرمای‌جدید،قائم‌ مقام‌ تعهدات‌ و حقوق کارفرمای‌سابق‌خواهد بود.

ماده 13. در مواردی که کار از طریق مقاطعه انجام می‌یابد،مقاطعه‌دهنده مکلف است قرارداد خود را با مقاطعه‌کار به نحوی‌منعقد نماید که در آن مقاطعه‌کار متعهد گردد که تمامی مقررات این‌قانون را در مورد کارکنان خود اعمال نماید.

تبصره 1. مطالبات کارگر جزء دیون ممتازه بوده و کارفرمایان‌موظف می‌باشند بدهی پیمانکاران به کارگران را برابر رای مراجع‌قانونی از محل مطالبات پیمانکار، من جمله ضمانت حسن انجام‌کار، پرداخت نمایند.

تبصره 2. چنانچه مقاطعه‌دهنده برخلاف ترتیب فوق به انعقادقرارداد با مقاطعه‌کار بپردازد و یا قبل از پایان 45 روز از تحویل‌موقت‌، تسویه حساب نماید، مکلف به پرداخت دیون مقاطعه‌کار درقبال کارگران خواهد بود.

مبحث دوم‌: تعلیق قرارداد کار 

ماده 14. چنانچه به واسطه امور مذکور در مواد آتی انجام تعهدات‌یکی از طرفین موقتا متوقف شود، قرارداد کار به حال تعلیق درمی‌آید و پس از رفع آنها قرارداد کار با احتساب سابقه خدمت (ازلحاظ بازنشستگی و افزایش مزد) به حالت اول بر می‌گردد.

تبصره‌. مدت خدمت نظام وظیفه (ضرورت‌، احتیاط و ذخیره‌) وهمچنین مدت شرکت داوطلبانه کارگران در جبهه‌، جزء سوابق‌خدمت و کار آنان محسوب می‌شود.

ماده 15. در موردی که به واسطه قوه قهریه و یا بروز حوادث غیرقابل پیش‌بینی که وقوع آن از اراده طرفین خارج است‌، تمام یاقسمتی از کارگاه تعطیل شود و انجام تعهدات کارگر یا کارفرما به‌طور موقت غیرممکن گردد، قراردادهای کار با کارگران تمام یا آن‌قسمت از کارگاه که تعطیل می‌شود به حال تعلیق در می‌آید.تشخیص موارد فوق با وزارت کار و امور اجتماعی است‌.

ماده 16. قرارداد کارگرانی که مطابق این قانون از مرخصی تحصیلی‌ و یا دیگر مرخصی‌های بدون حقوق یا مزد استفاده می‌کنند، در طول‌مرخصی و به مدت دو سال به حال تعلیق در می‌آید.

تبصره‌. مرخصی تحصیلی برای دو سال‌دیگر قابل‌تمدید است‌.

ماده 17. قرارداد کارگری که توقیف می‌گردد و توقیف وی منتهی به‌حکم محکومیت نمی‌شود در مدت توقیف به حال تعلیق در می‌آیدو کارگر پس از رفع توقیف به کار خود باز می‌گردد.

ماده 18. چنانچه توقیف کارگر به سبب شکایت کارفرما باشد و این‌توقیف در مراجع حل اختلاف منتهی به حکم محکومیت نگردد،مدت آن جزء سابقه خدمت کارگر محسوب می‌شود و کارفرمامکلف است علاوه بر جبران ضرر و زیان وارده که مطابق حکم‌دادگاه به کارگر می‌پردازد، مزد و مزایای وی را نیز پرداخت نماید.

تبصره‌. کارفرما مکلف است تا زمانی که تکلیف کارگر از طرف‌مراجع مذکور مشخص نشده باشد، برای رفع احتیاجات خانواده‌ وی‌، حداقل پنجاه درصد از حقوق ماهیانه او را به طور علی‌الحساب‌به خانواده‌اش پرداخت نماید.

ماده 19. در دوران خدمت نظام وظیفه قرارداد کار به حالت تعلیق‌در می‌آید، ولی کارگر باید حداکثر تا دو ماه پس از پایان خدمت به‌کار سابق خود برگردد و چنانچه شغل وی حذف شده باشد در شغلی‌مشابه آن به کار مشغول می‌شود.

ماده 20. در هر یک از موارد مذکور در مواد 15، 16، 17 و 19چنانچه کارفرما پس از رفع حالت تعلیق از پذیرفتن کارگر خودداری‌کند، این عمل در حکم اخراج غیر قانونی محسوب می‌شود و کارگرحق دارد ظرف مدت 30 روز به هیات تشخیص مراجعه نماید (درصورتی که کارگر عذر موجه داشته باشد) و هرگاه کارفرما نتواندثابت کند که نپذیرفتن کارگر مستند به دلایل موجه بوده است‌، به‌تشخیص هیات مزبور مکلف به بازگرداندن کارگر به کار و پرداخت‌حقوق یا مزد وی از تاریخ مراجعه به کارگاه می‌باشد و اگر بتواند آن‌را اثبات کند به ازای هر سال سابقه کار 45 روز آخرین مزد به وی‌پرداخت نماید.

تبصره‌. چنانچه کارگر بدون عذر موجه حداکثر 30 روز پس از رفع‌حالت تعلیق‌، آمادگی خود را برای انجام کار به کارفرما اعلام نکند ویا پس از مراجعه و استنکاف کارفرما، به هیات تشخیص مراجعه‌ننماید، مستعفی شناخته می‌شود که در این صورت کارگر مشمول‌اخذ حق سنوات به ازای هر سال یک ماه آخرین حقوق خواهد بود.

مبحث چهارم‌: شرایط کار زنان 

ماده 75. انجام کارهای خطرناک‌، سخت و زیان آور و نیز حمل بار بیشتر از حد مجاز با دست و بدون استفاده از وسایل مکانیکی‌، برای‌کارگران زن ممنوع است‌. دستور العمل و تعیین نوع و میزان این قبیل‌ موارد با پیشنهاد شورای عالی کار به تصویب وزیر کار و امور اجتماعی خواهد رسید.

ماده 76. مرخصی بارداری و زایمان کارگران زن جمعا 90 روز است‌حتی الامکان 45 روز از این مرخصی باید پس از زایمان مورد استفاده قرار گیرد. برای زایمان توامان 14 روز به مرخصی اضافه‌می‌شود.

تبصره 1. پس از پایان مرخصی زایمان‌، کارگر زن به کار سابق خودباز می‌گردد و این مدت با تایید سازمان تامین اجتماعی جزء سوابق‌خدمت وی محسوب می‌شود.

تبصره 2. حقوق ایام مرخصی زایمان طبق مقررات قانون تامین ‌اجتماعی پرداخت خواهد شد.

ماده 77. در مواردی که به تشخیص پزشک سازمان تامین‌اجتماعی‌، نوع کار برای کارگر باردار خطرناک یا سخت تشخیص داده‌شود، کارفرما تا پایان دوره بارداری وی‌، بدون کسری حق‌السعی‌، کارمناسبتر و سبکتری به او ارجاع می‌نماید.

ماده 78. در کارگاه‌هایی که دارای کارگر زن هستند کارفرما مکلف‌است به مادران شیرده تا پایان دو سالگی کودک پس از هر سه‌ساعت‌، نیم ساعت فرصت شیردادن بدهد. این فرصت جزء ساعات‌کار آنان محسوب می‌شود و همچنین کارفرما مکلف است متناسب‌با تعداد کودکان و با در نظر گرفتن گروه سنی آنها مراکز مربوط به‌نگهداری کودکان (از قبیل شیرخوارگاه‌، مهد کودک و ...) را ایجادنماید.

تبصره‌. آیین‌نامه اجرایی‌، ضوابط تاسیس و اداره شیرخوارگاه و مهد کودک توسط سازمان بهزیستی کل کشور تهیه و پس از تصویب‌وزیر کار و امور اجتماعی به مرحله اجراء گذاشته می‌شود.

فصل پنجم‌: حوادث و بیماریها و بارداری‌ 

ماده 54 ـ بیمه شدگان و افراد خانواده آنها از زمانی که مشمول مقررات‌این قانون قرار می‌گیرند در صورت مصدوم شدن بر اثر حوادث یا ابتلاء به بیماری می‌توانند از خدمات پزشکی استفاده نمایند.خدمات پزشکی که به عهده سازمان تامین اجتماعی است شامل‌کلیه اقدامات درمانی سرپایی ـ بیمارستانی ـ تحویل داروهای لازم وانجام آزمایشات تشخیص طبی می‌باشد.

ماده 55 ـ خدمات ‌درمانی‌ موضوع ‌این ‌قانون ‌به ‌دو صورت ‌انجام می‌گیرد:

الف ـ اولویت درمان به روش درمان مستقیم داده شود.

ب ـ استفاده از روش درمان غیرمستقیم با اختیار و تشخیص وزارت‌بهداشت‌، درمان و آموزش پزشکی به‌موجب آئین‌نامه‌ای خواهد بودکه سازمان تامین اجتماعی ظرف مدت 15 روز پس از تصویب این‌ماده تهیه و به مرحله اجرا درخواهد آمد.

تبصره ـ به موجب قانون الزام سازمان تامین اجتماعی‌... مصوب‌1368 منتفی شده است‌.

ماده 56 ـ به منظور توانبخشی‌، ترمیم و تجدید فعالیت بیمه شدگان‌آسیب دیده که قدرت کار اولیه خود را از دست داده‌اند سازمان تامین‌اجتماعی برای اشتغال آنها به کارهای مناسب دیگر طبق‌آئین‌نامه‌هائی که از طرف شورای فنی سازمان مذکور پیشنهاد و به‌تصویب شورای عالی سازمان خواهد رسید از طریق موسسات ‌حرفه‌ای معلولین اقدام خواهد نمود.

ماده 57 ـ در صورتی که معالجه بیمار مستلزم انتقال او از روستا یا ازشهرستان به شهرستان دیگر باشد ترتیب نقل و انتقال طبق ضوابطی‌خواهد بود که از طرف سازمان تامین اجتماعی پیشنهاد و به‌تصویب شورای فنی سازمان مذکور می‌رسد.

ماده 58 ـ افراد خانواده بیمه شده که از کمکهای مقرر در ماده 54 این‌قانون استفاده می‌کنند عبارتند از:

1 ـ همسر بیمه شده‌.

2 ـ شوهر بیمه شده در صورتی که معاش او توسط بیمه شده زن‌تامین می‌شود و سن او از شصت سال متجاوز باشد یا طبق نظرکمیسیون پزشکی موضوع ماده 91 این قانون از کار افتاده شناخته‌شود.

3 ـ فرزندان بیمه شده که دارای یکی از شرایط زیر باشند:

الف ـ کمتر از هیجده سال تمام داشته باشند و در مورد فرزندان اناث‌به شرط نداشتن شوهر تا بیست سالگی و یا منحصرا طبق ‌گواهی ‌یکی ‌از موسسات ‌رسمی ‌آموزشی ‌به ‌تحصیل ‌اشتغال ‌داشته ‌باشند.

ب ـ در اثر بیماری یا نقص عضو طبق گواهی سازمان تامین‌اجتماعی خدمات درمانی قادر به کار نباشند.

4 ـ پدر و مادر تحت تکفل بیمه شده مشروط براینکه سن پدر ازشصت سال و سن مادر از پنجاه و پنج سال متجاوز باشد و یا اینکه‌ به تشخیص کمیسیونهای پزشکی موضوع ماده 91 از کارافتاده باشند و در هر حال از سازمان مستمری دریافت ننمایند.

ماده 59 ـ بیمه‌شدگانی که تحت معالجه و یا درمانهای توانبخشی قرارمی‌گیرند و بنا به تشخیص سازمان تامین اجتماعی موقتا قادر به کارنیستند به شرط عدم اشتغال به کار و عدم دریافت مزد یا حقوق ،استحقاق دریافت غرامت دستمزد را با رعایت شرایط زیر خواهندداشت‌:

الف ـ بیمه شده بر اثر حوادث ناشی از کار و غیرناشی از کار یابیماریهای حرفه‌ای تحت درمان قرار گرفته باشد.

ب ـ در صورتی که بیمه شده به سبب بیماری و طبق گواهی پزشک ‌احتیاج به استراحت مطلق یا بستری شدن داشته باشد و در تاریخ‌اعلام بیماری مشغول به کار بوده و یا در مرخصی استحقاقی باشد.

ماده 60 ـ حوادث ناشی از کار حوادثی است که در حین انجام وظیفه و به سبب آن برای بیمه شده اتفاق می‌افتد. مقصود از حین انجام‌وظیفه تمام اوقاتی است که بیمه شده در کارگاه یا موسسات وابسته‌یا ساختمانها و محوطه آن مشغول کار باشد و یا به دستور کارفرما در خارج از محوطه کارگاه عهده‌دار انجام ماموریتی باشد. اوقات‌مراجعه به درمانگاه و یا بیمارستان و یا برای معالجات درمانی وتوانبخشی و اوقات رفت و برگشت بیمه شده از منزل به کارگاه جزءاوقات انجام وظیفه محسوب می‌گردد مشروط براینکه حادثه درزمان عادی رفت و برگشت به کارگاه اتفاق افتاده باشد. حوادثی که‌برای بیمه شده حین اقدام برای نجات سایر بیمه شدگان و مساعدت‌به آنان اتفاق می‌افتد حادثه ناشی از کار محسوب می‌شود.

ماده 61 ـ بیماریهای حرفه‌ای به موجب جدولی که به پیشنهاد هیات مدیره به تصویب شورای عالی سازمان خواهد رسید تعیین می‌گردد.مدت مسوولیت سازمان تامین اجتماعی نسبت به درمان هر یک ازبیماریهای حرفه‌ای پس از تغییر کار بیمه شده به شرحی است که درجدول مزبور قید می‌شود.

ماده 62 ـ مدت پرداخت غرامت دستمزد ایام بیماری و میزان آن به‌شرح زیر می‌باشد:

1 ـ غرامت دستمزد از اولین روزی که بیمه شده یا بر اثر حادثه یابیماری حرفه‌ای و به موجب تشخیص سازمان تامین اجتماعی قادربه کار نباشد پرداخت خواهد شد. در مواردی که عدم اشتغال به کار ومعالجه به سبب بیماری باشد در صورتی که بیمار در بیمارستان‌بستری نشود غرامت دستمزد از روز چهارم پرداخت خواهد شد.

2 ـ پرداخت غرامت دستمزد تا زمانی که بیمه شده به تشخیص‌سازمان تامین اجتماعی قادر به کار نبوده و به موجب مقررات این‌قانون از کار افتاده شناخته نشده باشد ادامه خواهد یافت‌.

3 ـ غرامت دستمزد بیمه شده‌ای که دارای همسر یا فرزند یا پدر و یامادر تحت تکفل باشد به میزان سه چهارم آخرین مزد یا حقوق روزانه او پرداخت می‌گردد.

4 ـ غرامت دستمزد بیمه شده‌ای که همسر یا فرزند یا پدر و مادرتحت تکفل نداشته باشد معادل دو سوم آخرین مزد یا حقوق روزانه‌او می‌باشد مگر اینکه بیمه شده به هزینه سازمان بستری شود که دراین صورت غرامت دستمزد معادل یک دوم آخرین مزد یا حقوق روزانه وی خواهد بود.

5 ـ هرگاه سازمان بیمه شده‌ای را برای معالجه به شهرستان دیگری‌اعزام دارد و درمان او را بطور سرپائی انجام دهد علاوه بر غرامت‌دستمزد متعلق معادل صد در صد غرامت دستمزد روزانه هم بابت‌هزینه هر روز اقامت او پرداخت خواهد شد. 

در صورتی که به تشخیص پزشک معالج مادام که بیمار احتیاج به‌همراه داشته باشد علاوه بر مخارج مسافرت معادل پنجاه درصدحقوق یا دستمزد بیمه شده نیز به همراه بیمار از طرف سازمان‌پرداخت خواهد شد.

ماده 63 ـ در مورد بیماریها یا حوادث‌، آخرین مزد یا حقوق روزانه بیمه‌شده به منظور محاسبه غرامت دستمزد ایام بیماری عبارت است ازجمع کل دریافتی بیمه شده که به مأخذ آن حق بیمه دریافت شده‌است در آخرین 90 روز قبل از شروع بیماری تقسیم به روزهای کارو در مورد بیمه شدگانی که کارمزد دریافت می‌کنند آخرین مزدعبارت است از جمع کل دریافتی بیمه شده که به مأخذ آن حق بیمه‌دریافت شده است در آخرین 90 روز قبل از شروع بیماری تقسیم بر90 مشروط براینکه غرامت دستمزد این مبلغ از غرامت دستمزدی‌که به حداقل مزد کارگر عادی تعلق می‌گیرد کمتر نباشد. در صورتی‌که بیمه شده دریافت کننده کارمزد ظرف سه ماه مذکور مدتی ازغرامت دستمزد استفاده کرده باشد متوسط دستمزدی که مبنای‌محاسبه غرامت دستمزد مذکور قرار گرفته است به منزله دستمزدروزانه ایام بیماری تلقی و در محاسبه منظور خواهد شد.

ماده 64 ـ در مواردی که کارفرمایان طبق قوانین و مقررات دیگری‌مکلف باشند حقوق یا مزد بیمه شدگان بیمار خود را پرداخت‌نمایند سازمان فقط عهده‌دار معالجه آنها طبق مقررات این قانون‌خواهد بود.

تبصره ـ در مواردی که کارفرمایان طبق قوانین و مقررات دیگری‌مکلف باشند حقوق کارگران مسلول خود را پرداخت نمایند سازمان‌فقط عهده‌دار معالجه آنها طبق مقررات این قانون خواهد بود.

ماده 65 ـ در صورت وقوع حادثه ناشی از کار، کارفرما مکلف است‌اقدامات لازم اولیه را برای جلوگیری از تشدید وضع حادثه دیده به‌عمل آورده و مراتب را ظرف سه روز اداری کتبا به اطلاع سازمان‌برساند. در صورتی که کارفرما بابت اقدامات اولیه مذکور متحمل‌هزینه‌ای شده باشد سازمان هزینه مربوط را خواهد پرداخت‌.

ماده 66 ـ در صورتی که ثابت شود وقوع حادثه مستقیما ناشی از عدم‌رعایت مقررات حفاظت فنی و بروز بیماری ناشی از عدم مقررات‌بهداشتی و احتیاط لازم از طرف کارفرما یا نمایندگان او بوده‌سازمان هزینه‌های مربوط به معالجه و غرامات و مستمری‌ها و غیره‌را پرداخته و طبق ماده 50 این قانون از کارفرما مطالبه و وصول‌خواهد نمود.

تبصره 1 ـ مقصر می‌تواند با پرداخت معادل ده سال مستمری موضوع‌این ماده به سازمان از این بابت بری‌الذمه شود.

تبصره 2 ـ هرگاه بیمه شده مشمول مقررات مربوط به بیمه شخص‌ثالث باشد در صورت وقوع حادثه سازمان شخصا کمکهای مقرر دراین قانون را نسبت به بیمه شده انجام خواهد داد و شرکتهای بیمه‌موظفند خسارات وارده به سازمان را در حدود تعهدات خود نسبت‌به شخص ثالث بپردازند.

ماده 67 ـ بیمه شده زن یا همسر بیمه شده مرد در صورتی که ظرف یک‌سال قبل از زایمان سابقه پرداخت حق بیمه شصت روز را داشته‌باشد می‌تواند به شرط عدم اشتغال به کار از کمک بارداری استفاده‌نماید. کمک بارداری دو سوم آخرین مزد یا حقوق بیمه شده طبق‌ماده 63 می‌باشد که حداکثر برای مدت دوازده هفته جمعا قبل و بعداز زایمان بدون کسر سه روز اول پرداخت خواهد شد.

ماده 68 ـ بیمه شده زن یا همسر بیمه شده مرد در صورتی که در طول‌مدت یکسال قبل از وضع حمل حق بیمه شصت روز را پرداخته‌باشد از کمک‌ها و معاینه‌های طبی و معالجات قبل از زایمان و حین‌زایمان و بعد از وضع حمل استفاده خواهد کرد. سازمان بنابه‌درخواست بیمه شده می‌تواند بجای کمکهای مذکور مبلغی وجه‌نقد به بیمه شده پرداخت نماید، مبلغ مزبور در آئین‌نامه‌ای که ازطرف هیات مدیره سازمان تهیه و به تصویب شورای عالی سازمان ‌می‌رسد تعیین خواهد شد.

ماده 69 ـ در صورتی که بیمه شده زن و یا همسر بیمه شده مرد به‌بیماریهائی مبتلا شود که شیردادن برای طفل او زیان‌آور باشد یا پس‌از زایمان فوت شود شیر مورد نیاز تا 18 ماهگی تحویل خواهد شد.